Italiaanse champagne

De meest bekende Italiaanse mousserende wijnen

Hoewel er in bijna alle regio’s wel mousserende wijnen worden geproduceerd, zet ik onderstaande de belangrijkste voor je op een rij.

De Franciacorta DOCG

Echte champagne (zoals deze in Frankrijk wordt gemaakt rondom Reims en Epernay) komt in Italie uit het Franciacorta wijngebied. Tussen Milaan en Verona, links van het Gardameer. De Franciacorta DOCG wijnen worden allemaal gemaakt met een tweede vergisting in de fles.

De Prosecco DOCG en Prosecco DOC

De Prosecco behoort tot de meest bekende wijnen ter wereld. Waar je ook komt, goede kans dat er Prosecco besteld kan worden. Kom alles te weten over de Prosecco, er gaat een bruisende wereld voor je open …

De Asti Spumante DOCG

De wijnregio Piemonte staat niet alleen bekend om haar Barolo. De Asti Spumante DOCG is een heerlijke bubbel die op dezelfde wijze wordt gemaakt als de Prosecco. Volgens de methode Martinotto, met de tweede vergisting in stalen tanks. En had ik al verteld dat de druif Moscato Bianco wordt gebruikt voor de Asti Spumante?

Van gewone wijn naar mousserende wijn

Op de website van avinturo hebben we al uitgelegd hoe wijn wordt gemaakt. In het kort zijn de eerste stappen als volgt:

• de wijnstokken worden in de winter gesnoeid;
• in het voorjaar beginnen de wijnstokken te bloeien;
• de druiven rijpen door de zon;
• in het najaar worden de druiven geoogst

Tot hier niets nieuws. Ook het verwerken van de geoogste druiven voor de eerste gisting (de zogenaamde fermentatie) wijkt niet af van het maken van de niet-mousserende wijn. In deze fase worden de natuurlijke suikers in de druiven na het kneusen (licht persen) omgezet in alcohol en koolzuur. Het koolzuurgas ontsnapt, de wijn met alcohol blijft over. Dit duurt ongeveer twee weken.

Tweede gisting van de wijn: wijn met bubbels

Na de eerste vergisting (de alcoholische vergisting) volgt een tweede vergisting. Hiervoor wordt een mengsel van suiker en gist toegevoegd. Deze tweede vergisting kan in de fles of in een afgesloten stalen tank plaatsvinden. Het koolzuurgas kan op deze manier nu niet ontsnappen en zorgt voor de bekende bubbels in de wijn. De verschillen tussen beide metodes leg ik verder uit.

Metodo Classico

ook methode Traditionelle/Tradizionale/Champenoise genoemd)

De meest bekende mousserende wijn wordt gemaakt volgens de Metodo Classico. Hierbij vindt de tweede vergisting plaats in de fles zelf. De wijn wordt na de eerst vergisting in zware flessen gebotteld. Daarna wordt de suiker en gist toegevoegd en de fles met een kroonkurk afgesloten. Het koolzuurgas blijft bij deze vergisting in de fles en zorgt voor de bubbels in de champagne. De gistcellen sterven langzaam af en blijven, doordat de flessen -met de hand- periodiek een kwartslag gedraaid worden, in de flessenhals.

Als al het bezinksel in de hals is verzameld, wordt deze verwijdert. Dit proces heet ‘sboccatura’ (ook wel bekend als dégorgement) en gaat als volgt. De flessenhals wordt bevroren en de kroonkurk verwijdert. De druk van de koolzuur in de fles zorgt ervoor dat de prop met het bezinksel uit de fles schiet. De fles wordt vervolgens bijgevuld met een mengsel van wijn -en soms suiker- en daarna afgesloten met de bekende champignon-vormige champagnekurk.

De meest bekende Italiaanse champagne die op deze wijze wordt bereid is de Franciacorta DOCG uit de wijnregio Lombardije (bekijk hier alle mogelijke wijnproeverijen in Franciacorta)

De Champagne uit de regio Reims/Epernay in Frankrijk wordt ook op deze manier gemaakt.

Metodo Martinotti

Ook methode Charmat genoemd

Naast de Metodo Classico is er de Metodo Martinotti (ook wel bekend onder de naam Metodo Charmat). Bij deze wijnbereiding vindt de tweede vergisting plaats in afgesloten stalen tanks. Deze manier van mousserende wijn maken gaat sneller en eenvoudiger. Daardoor is de champagne zelf goedkoper.

De champagne uit Italië die op deze wijze wordt gemaakt is de bekende Prosecco uit de wijnregio Veneto. De iets minder bekende Spumante Asti wordt ook op deze wijze gemaakt, maar is weer iets zoeter. Dat komt doordat de eerste gisting sneller wordt gestopt. Niet alle suiker is dan omgezet in alcohol.

Prosecco Col Fondo

Een derde variant is er nog bij een klein deel van de Prosecco. Daar waar de Prosecco wordt gemaakt volgens de Metodo Martinotto (tweede vergisting in een afgesloten vat), vindt de tweede vergisting bij Prosecco Col Fondo plaats in de fles.

Het eerst deel van de bereiding van deze Prosecco gaat volgens de Metodo Classico. De basiswijn gaat met suikers en gisten in een fles. Tot zover niets nieuws. De allerlaatste stap, het bevriezen van de hals (‘sboccatura’ ofwel dégorgement) en het verwijderen van het bezinksel, wordt niet gedaan.

De naam Col Fondo staat dan ook voor ‘met bezinksel’. Er wordt dus ook geen suiker meer toegevoegd, waardoor er heel weinig restsuiker in de Prosecco zit. De Prosecco Col Fondo blijft meestal een maand of zes liggen voordat deze verkocht wordt. Het is een ‘troebele’ Proscecco.

Spumante of Frizzante

Italiaanse mousserende wijn heet Spumante of Frizzante. Je zult dat wel eens hebben gezien op een fles die je hebt gedronken of gekocht. Het verschil tussen Spumante en Frizzante is de druk binnen de fles. Mousserende wijn heet Spumante als de druk minimaal 3 atmosfeer bedraagt. Bij de allerbeste spumante moet dit hoger zijn (minimaal 3,5) en kan dit zelfs oplopen tot 6 atmosfeer. Des te hoger de druk, des te meer belletjes/bubbels (prik).

Mousserende wijn wordt Frizzante genoemd als de druk tussen 1 en 2,5 atmosfeer ligt. De frizzante heeft dus minder bubbels (minder prik) wordt verkocht in een gewone wijnfles en is herkenbaar aan een normale kurk met een touwtje eraan.

De Spumante is herkenbaar als een champagnefles. Een zware fles met een kurk zoals je die ook bij de echte champagne (champagne mag alleen champagne heten als deze uit het gebied rond Reims en Epernay komt) aantreft.

Meer dan Brut: van Pas-Dose via Brut, Sec en Demi-sec tot Dolce

De term Brut bij een Champagne kennen de meeste liefhebbers allemaal wel. Maar wat betekent dit eigenlijk? Eigenlijk is het niet zo ingewikkeld.

De hoeveelheid restsuiker in de mousserende wijn bepaald de aanvullende term. Onderstaand zijn de verschillende opties en het bijbehorende suikergehalte, oplopend van laag naar hoog (van het minst zoet naar het zoetst):

• Pas Dosé: minder dan 1 gram restsuiker per liter;
• Brut Nature: minder dan 3 gram restsuiker per liter;
• Brut: minder dan 15 gram restsuiker per liter;
• Extra Dry: tussen de 12-20 gram restsuiker per liter.

Op het etiket van de fles mousserende wijn zul je een van bovenstaande benamingen aantreffen.

Enkele foto’s op deze pagina zijn met toestemming van het consortium del Franciacorta gebruikt.